Jak zbudować i zadbać o solidny fundament naszego zdrowia, kondycji i samopoczucia? Najlepiej w miejscu gdzie wszystko się zaczyna, tam gdzie zaczyna działać nasza tarcza ochronna. Tam gdzie najlepiej wpłyniemy na naszą codzienną odporność – w jelitach. Jak to zrobić? O czym należy pamiętać? Jak się żywić, żeby dbać o naszą florę jelitową i zdrowe jelita?
Jelita
Jelito to jeden z najważniejszych narządów w naszym ciele. Jest częścią układu pokarmowego, którego głównym zadaniem jest wchłanianie substancji powstałych w wyniku rozkładu spożytych pokarmów. Jelito u ludzi jest podzielone na dwie główne części: jelito cienkie i jelito grube, każde z nich ma trochę inne zadanie.
Jelito cienkie jest najdłuższym fragmentem całego przewodu pokarmowego, położone jest pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym. Średnia długość jelita cienkiego to 5 – 6 metrów.
Jelito grube jest końcowym odcinkiem jelit u ludzi, ale i nie tylko. W tym miejscu odbywa się końcowy proces trawienia i wchłaniania soli mineralnych, elektrolitów czy wody. Tutaj formowane i wydalane są też resztki niestrawionych treści pokarmowych.
Funkcje jelit
Jak ustaliliśmy jelito dzieli się na cienkie i grube. W jelicie cienkim odbywa się aktywne trawienie i wchłanianie substancji. Natomiast jelito grube – w nim treść jelitowa ulega mocniejszemu zagęszczeniu oraz wchłaniane są tu pozostałe składniki pokarmowe. Funkcje jelit można podzieli na trzy główne zadania związane z trawieniem, metabolizmem i obroną organizmu. W jelicie cienkim odbywa się główny i najważniejszy proces trawienia, pomocne przy tym są enzymy pochodzące z trzustki i kwasów żółciowych.
Czynnością główną jelit jest trawienie i wchłanianie produktów trawienia. Wchłanianie odbywa się w jelicie krętym, w którym fałdy okrężne i kosmki jelitowe znacząco zwiększają powierzchnię wchłaniania. Rozłożony na poszczególne składniki odżywcze pokarm wchłaniany jest przez ściany jelita – następnie trafia do krwiobiegu i zostaje rozprowadzony po organizmie. Jelito grube nie odpowiada tylko za zagęszczenie treści pokarmowych poprzez resorpcję wody (wchłanianie zwrotne), ale tworzone tam są krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe, które są niezbędnym i bardzo ważnym składnikiem pokarmowych.
Do głównych zadań metabolicznych naszych jelit zaliczamy – biosynteza aminokwasów, czyli są to procesy, które prowadzą do powstawania aminokwasów, wspomniane wcześniej tworzenie kwasów tłuszczowych, wyciąganie i powstawanie witamin – takich jak witamina K, witaminy z grupy B.
Obrona jest kolejnym zadanie zdrowych jelit. Kluczowym składnikiem tej obrony są mikroorganizmy (nasza flora bakteryjna). Dzięki niej rozwija się i pracuje nasz układ odpornościowy, utrzymuje się bariera ochronna, która wpływa na zmniejszenie się drobnoustrojów chorobotwórczych. Dbanie o zdrowe jelita i o prawidłowych rozwój i skład flory jelitowej to troska o nasze zdrowie i samopoczucie. To właśnie jelita wpływają i wzmacniają nasz układ odpornościowy. Kiedy mamy zdrowe jelita to mówimy, że panuje w nich stan, który jest nazywany eubiozą. Stan ten charakteryzuje się przewagą dobrych i pożądanych bakterii nad ilością tych złych, które mogą być chorobotwórcze i szkodliwe dla naszego ciała.
Zdrowe jelita to nasz drugi mózg
Łączna masa flory jelitowej wynosi ok. 1,5 do 2,5 kg, a liczba organizmów to szacunkowo ok. 100 bilionów. Obecnie już wiadomo, świadczą o tym coraz większa liczba badań, że mikroorganizmy w naszych jelitach oprócz wspomnianych wyżej zadań pełnią w organizmie wiele innych ważnych funkcji. Mówimy tu o tzw. osi jelita-mózg. Prawidłowa struktura i skład flory zapewnia homeostazę i równowagę w organizmie. Istnieje związek pomiędzy stanem naszych jelit a stanem mózgu. Wykonywane są obecnie badania, których celem jest sprawdzenie czy funkcjonowanie jelit ma wpływ na rozwój chorób i zaburzeń neurologicznych i psychicznych, takich jak depresje, choroby psychiczne czy autyzm.
Istnieją hipotezy, że nasz stan nastroju, lepsze lub gorsze samopoczucie czy nawet rozdrażnienie może zależeć od rodzaju bakterii zamieszkujących nasze jelita. Badania dr Kateriny Johnson łączą bakterie i mikrobiom jelitowy z mózgiem i zachowaniem. Odkryła, że osoby które mają więcej przyjaciół i znajomych, osoby które więcej podróżują niż statystyczny człowiek mają bogatszą florę bakteryjną w jelitach. Zdaniem pani Johnson kontakty i podróże sprzyjają kontaktom z większą ilością różnych bakterii i dlatego więcej ich w naszym przewodzie pokarmowym.
Nasze obecne nowoczesne życie z ubodą w błonnik dietą, pełne stresu i poleganie na antybiotykach wpływa na nasz mikrobiom. Przez to w nieznany jeszcze sposób może wywoływać i oddziaływać na nasze zachowanie i samopoczucie.
Choroby jelit
Eubioza – stan w którym mamy przewagę dobry bakterii. Stan ten może ulec zachwianiu. Częstymi czynnikami, dzięki którym może się to stać jest kilka. Każdy człowiek inaczej reaguje na te czynniki, ale to głównie one są przyczyną problemów ze zdrowiem, odpornością i samopoczuciem. Głównym czynnikiem jest najczęściej długie stosowanie niewłaściwej diety. Przyczyną może być też zwiększony stres, antybiotykoterapia, niesteroidalne leki przeciwzapalne (ich nadużywanie), leki przeciwbólowe, leki przeciwgorączkowe.
Niepożądane skutki antybiotykoterapii to najczęściej złe samopoczucie, biegunki czy podatność na zakażenia grzybicze. Wszystko to jest spowodowane zachwianiem eubiozy i wyniszczaniem flory jelitowej. Antybiotyki nie wybierają złych bakterii do zabicia, tylko wyniszczają również bakterie ważne i niezbędne do zdrowego życia.
Choroby jelit mogą mieć początkowo miarę lekkie objawy. Wzdęcia, zaparcia bardzo często łatwo jest zignorować i zrzucić przyczynę problemów na jedzenie, stres i codzienny szybki tryb dnia. Nieleczone problemy z jelitami mogę prowadzić do przewlekłych problemów, zmian zapalnych błon śluzowych, owrzodzenie jelita grubego i żołądka, a nawet do nowotworów. Do najczęściej występujących chorób jelit zaliczyć można:
- alergie,
- nietolerancje pokarmowe,
- stany zapalne jelit,
- zespół jelita drażliwego,
Nieprawidłowe trawienie i problemy jelitowe charakteryzują się tym, że nie trawimy składników pokarmowych. A tym samym nie wchłaniamy niezbędnych minerałów i składników odżywczych, które mogą powodować właśnie wyżej wymieniowe choroby i problemy jelitowe.
Dieta a zdrowe jelita
Zdrowe jelita odgrywają ważną rolę w naszym samopoczucie, a przed wszystkim zdrowiu. Jelita biorą czynny udział w tym procesie. Warto więc zadbać o prawidłowy stan naszej flory bakteryjnej. Nazywane drugim mózgiem są nie tylko odpowiedzialne za trawienie i przyswajanie składników mineralnych, ale także za wytwarzanie witamin, odporność czy nawet procesy starzenia się. Niezmiernie ważne jest dbanie o zdrowe jelita. A jak się to robi? Najprostszym sposobem jest zadbanie o prawidłową dietę, która będzie pracować dla zdrowia naszych jelit.
Kultura i jedzenie zachodnie, zwłaszcza dieta bogata w przetworzoną żywność, alkohol i cukier, szkodzi naszych jelitowym mieszkańcom i może prowadzić do rozszczelnienia połączeń pomiędzy komórkami jelit. Przy wrażliwych jelitach najważniejszych zadanie powinna być zmiana diety na taką w której przeważają produkty nieprzetworzone, naturalne i zdrowe. Mikroflorę jelitową odżywiają warzywa i owoce, bogate w błonnik, produkty pełnoziarniste. Bardzo ważnym elementem są probiotyki – bakterie kwasu mlekowego. Znaleźć je można w wielu produktach:
- ocet jabłkowy,
- fermentowane produkty,
- fermentowane produkty mleczne, jogurty, maślanki,
- kiszone ogórki i kapusty, bigosy,
- grzyby reishi i kapusta chińska kimchi.
Drugą ważną grupą produktów spożywczych o której nie powinniśmy zapominać to te które zawierają prebiotyki. Ich zadaniem jest pomoc w produkcji i wzroście bakterii jelitowych. Są to cebula, banany, jabłka, marchew, czosnek, ryż, gryka.
Pamiętajmy również, żeby jest wolno, dobrze gryźć i przeżuwać, pomaga to ograniczyć ilość wchłanianego powietrza i ogranicza powstawanie gazów. Spokojny oddech, aktywność fizyczna jak i prawidłowy sen.
Woda to kolejny niezwykle ważny element diety i dbania o nasze jelita. Oprócz wody możemy i powinniśmy spożywać herbatę, najlepiej zieloną lub ziołową – oczywiście bez dodatku cukru.
Zdrowe jelita a samopoczucie
Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, że dbanie o jelita i ich prawidłowe funkcjonowanie ma ogromne znaczenie dla naszego samopoczucia. Jelita kojarzymy głównie z trawieniem i przyswajaniem pokarmów, ale nie możemy zapominać o roli jaką odgrywają przy naszym układnie nerwowym. Każdy w życiu miał sytuację stresową, w czasie której bolał nas brzuch. W jaki sposób jelita wpływają na samopoczucie?
Narządy układu pokarmowego są połączone nerwem błędnym z rdzeniem przedłużonym, który jest połączony z naszym mózgiem. Bardzo często bóle brzucha czy jelit powodują bóle głowy, ramiom albo pleców. Przyczyną tej sytuacji mogą być skurcze i napięcia mięśni i narządów pokarmowych. Dlatego pamiętajmy, że odpowiednia i zbilansowana dieta odgrywa ogromną rolę w zapewnieniu nam zdrowych jelit.
To dlatego najważniejszym zadaniem jest dbanie o prawidłowe funkcjonowanie naszych jelit. Zdrowy układ pokarmowy to mniej bólu i skurczy ciała jak i również mięśni. Jelita są szczególnie ważne, bo to w nich znajdują się kolonie probiotyczne, które są odpowiedzialne wytwarzanie serotoniny, która jest niezbędna dla dobrego samopoczucia. Zdrowe jelita wpływają na cały organizm i jego funkcjonowanie, a to pośrednio na nasze samopoczucie i stan codziennego życia.
Probiotyki i zioła na pracę jelit
Probiotyk to słowo pochodzące z języka greckiego i oznacza „dla życia”. Naukowcy definiują probiotyk jako żywe organizmy, wykazują działanie prozdrowotne jeżeli są podawane lub przyjmowane w odpowiedniej ilości. Są to głównie bakterie, które zajmują się produkcją kwasu mlekowego. Są to głównie bakterie szczepu Lactobacillus i Bifidobacterium. W drodze fermentacji pokarmów bakterie ochronne wytwarzają kwas mlekowy, którego zadaniem jest zakwaszanie środowiska jelitowego i utrzymywanie kwaśnego pH, zwalczając przy tym bakterie chorobotwórcze. W celu zapewnienia równowagi mikroflory trzeba uzupełniać drobnoustroje i florę jelitową, a najlepszym źródłem jest spożywany codziennie pokarm. I tak w celach zdrowotnych powinniśmy dodać do diety produkty kwaszone – ogórki i kapustę, mleczne napoje fermentowane takie jak kefiry, jogurty, kwaśnie mleko czy maślanki.
W przypadku problemów z odbudową flory bakteryjnej jelitowej możemy też sięgnąć po preparaty. Jednorazowo pomagają dostarczyć większą liczbę szczepów bakteryjnych o naukowo potwierdzonych korzyściach.
W czasie fermentacji, która jest związana z pracą mikroflory jelitowej powstaje kwas masłowy, który jest najlepiej zbadanym krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym. Kwas ten wykazuje duże działanie przeciwzapalne, odżywia i regeneruje komórki jelit wskutek czego wspiera prawidłowe funkcjonowanie bariery jelitowej. Udowodniono, że kwas masłowy znacząco poprawia wzrost kosmków jelitowych i reguluje motorykę jelit. Aby zwiększyć produkcję kwasu masłowego w jelicie powinniśmy spożywać większą ilość błonnika. Niestety częstym problemem ostatnich czasów jest to, że nie wszyscy dobrze tolerują większą ilość błonnika – dotyczy to głównie osób, które mają problem z biegunką i częstymi bólami brzucha. Dzięki badaniom naukowym w ostatnich latach pojawiają się nowoczesne preparaty, których zadaniem jest wspomaganie prawidłowego rozwoju mikroflory jelitowej. Dostarczają one głównie probiotyki i prebiotyki, czyli substancję wspomagające rozmnażanie się pożytecznych kultury bakterii, jak również wspomnianego kwasu masłowego.
Podsumowanie
Zdrowe jelita wpływają na funkcjonowanie całego ciała i na nasze codzienne samopoczucie. Warto o nich pamiętać i utrzymywać je w dobrym stanie. Zdrowie jelit jest wspierane głównie przez odpowiednią dietę, w której powinny znaleźć miejsce warzywa, owoce i produkty fermentowane. Na zdrowie jelit ogromny wpływ ma również stres. W tym przypadku możemy nad nim pracować wykonując regularny wysiłek fizyczny lub poświęcając się swojemu hobby. W uregulowaniu pracy jelit wskazane są również odpowiednie probiotyki.
Obraz Alicia Harper z Pixabay
Obraz mohamed Hassan z Pixabay