Wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, zaparcia – wszystkie te objawy towarzyszą chorobie układu pokarmowego, jaką jest zespół jelita drażliwego. Jelito drażliwe – uporczywe dolegliwości pojawiające się w przebiegu tej choroby potrafią bardzo trudnić życie. Jej etiologia nie jest w pełni poznana. Przyczyn choroby upatruje się w zaburzeniach motoryki jelita, do których mogą przyczyniać się takie czynniki dietetyczne oraz psychologiczne.
Leczenie zespołu jelita drażliwego polega na łagodzeniu objawów choroby. Ogromne znaczenie ma tutaj tryb życia, dieta oraz psychoterapia. Ta ostatnia jest szczególnie ważna, ponieważ u większości osób zmagających się z drażliwością jelita występują również objawy depresji, nerwicy oraz stany lękowe. Choć dolegliwości ze strony układu pokarmowego potrafią być naprawdę bardzo dokuczliwe, to jednak zespół jelita drażliwego nie wymaga specjalistycznego leczenia gastrologicznego i nie prowadzi, jak obawiają się niektórzy chorzy, do powstawania nowotworu jelita. Sprawdź, jak leczyć zespół jelita drażliwego.
Dieta w zespole jelita drażliwego
Choć jelito drażliwe to nadal bardzo tajemnicza choroba i badania jednoznacznie nie potwierdziły jej przyczyn, to wiadomo z całą pewnością, że odpowiednia dieta jest w stanie znacznie zredukować dolegliwości i poprawić samopoczucie.
Pomimo iż zespół jelita drażliwego jest uznawany za chorobę nieuleczalną, która towarzyszy pacjentom przez całe życie, to skrupulatnie przestrzegając specjalnych zaleceń dietetycznych, można doprowadzić do częściowej, a nawet niekiedy całkowitej czasowej remisji choroby.
Wiadomo, że niektóre pokarmy mogą nasilać objawy, a inne je łagodzą. Nie bez znaczenia jest również sposób przygotowywania potraw. Do produktów niewskazanych należą między innymi mleko i jego przetwory, warzywa strączkowe, i kapustne oraz napoje gazowane, kawa. Należy również ograniczyć lub całkowicie wyeliminować spożycie tłuszczów zwierzęcych takich jak smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa, wędliny, podroby, sery żółte i topione.
Wskazana jest dieta łatwostrawna, lekka, niskotłuszczowa i ograniczenie spożycia nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego, który przyspiesza perystaltykę jelit i może działać drażniąco na układ pokarmowy osób zmagających się z zespołem jelita drażliwego. Korzystne jest więc spożywanie pieczywa pszennego, drobnych kasz i drobnych makaronów. Jelito drażliwe – przyjrzyjmy się nieco bliżej temu, jak wyglądają zalecenia dietetyczne dla osób z zespołem jelita drażliwego.
Produkty niewskazane przy jelicie drażliwym
Należą do nich wszystkie pokarmy bardzo tłuste, ciężkostrawne, a także te przyspieszające perystaltykę jelit. Wykluczyć z diety należy więc:
1. Pokarmy bogate w cukry wywołujące procesy fermentacyjne w jelitach
Należą do nich takie składniki jak:
- fruktoza – miód słodkie owoce, soki owocowe- zwłaszcza jabłkowy,
- laktoza – słodkie mleko i jego przetwory, jogurty stanowią kwestię bardzo indywidualną- niektórzy chorzy czują się po nich bardzo dobrze, innym szkodzą.
- rafinoza i stachioza – warzywa strączkowe i cebulowe,
- sorbitol – jest to powszechnie używany słodzik. Znajdziemy go w gumach do żucia, czekoladach, dżemach, galaretkach, żelkach i innych słodyczach, a także w sokach gruszkowym, jabłkowym i winogronowym, w suszonych siwkach świeżych owocach takich jak gruszki, czy wiśnie.
2. Produkty wysokoresztkowe, które są bogate w nierozpuszczalny błonnik
Znajdziemy wśród nich:
- otręby,
- pieczywo razowe,
- grube kasze,
- brązowy i czarny ryż,
- surowe owoce ze skórką i pestkami.
3. Jelito drażliwe – tłuszcze nasycone
Są to głównie produkty zwierzęce takie jak:
- sery żółte,
- sery topione,
- wędliny,
- smalec,
- boczek,
- podroby,
- tłuste mięsa na przykład wieprzowina.
4. Kwaśne owoce i warzywa
Szczególnie dużo kwasów występuje przykładowo w:
- cytrusach,
- wiśniach,
- porzeczkach,
- żurawinie,
- rabarbarze.
5. Jelito drażliwe – warzywa i owoce wzdymające
Należą do nich przede wszystkim kapustne oraz strączkowe, ale nie tylko. Są to przykładowo:
- groch,
- soja,
- fasola,
- soczewica,
- ciecierzyca,
- kapusta,
- kalafior,
- brokuły,
- brukselka,
- ogórki,
- pory,
- czosnek,
- cebula,
- gruszki,
- czereśnie,
- śliwki,
- a także papryka oraz buraki ze względu na swoje właściwości rozwalniające.
6. Mięsa przerośnięte tkanką łączną, czyli ścięgnami, podwięziami i błonami
Działają one niekorzystnie, ponieważ ich białko wzmaga skurcze jelit. Szczególnie niekorzystnie działa tłusta wieprzowina.
7. Jelito drażliwe – ostre przyprawy
One również przyspieszając perystaltykę jelit, co może nasilać biegunki. Należą do nich:
- chili i inne odmiany ostrej papryki,
- pieprz,
- ocet,
- musztarda.
8. Niektóre napoje
Niewskazane są wszelkiego rodzaju napoje gazowane- nawet woda mineralna z gazem. Szczególnie niekorzystnie działają te, z dużą ilością cukrów lub słodzików, oraz zawierające kofeinę napoje typu cola, czy napoje energetyczne. Osobom z problemami jelitowymi odradza się również spożywanie kawy oraz alkoholu.
Produkty wskazane przy jelicie drażliwym
Aby złagodzić objawy i poprawić samopoczucie, powinniśmy zwiększyć udział produktów obniżających perystaltykę jelit w codziennym jadłospisie. Należą do nich:
1. Skrobia ziemniaczana
Znajdziemy ją na przykład w kisielach i różnego rodzaju kluskach ziemniaczanych jak kluski śląskie, czy poznańskie, albo kopytka, a także gotowane ziemniaki.
2. Jelito drażliwe – żelatyna
Wskazane jest więc spożywanie galaretek zarówno tych owocowych, jak i drobiowych, czy rybnych. Zwróćmy jedynie szczególną uwagę na to, by nie były one zrobione z tłustych ryb i mięs.
3. Warzywa i owoce bogate w rozpuszczalną frakcję błonnika pokarmowego, czyli pektyny
Związek ten absorbuje wodę, dzięki czemu jest pomocny w leczeniu biegunek.
Są to:
- banany,
- dynia,
- marchew,
- tarte jabłko,
- przeciery z owoców jagodowych.
Inne wskazane warzywa i owoce to:
- ziemniaki,
- seler,
- pietruszka,
- cukinia,
- kabaczki,
- patisony,
- sałata w ograniczonych ilościach,
- pomidory bez skórki.
4. Ryż
Dania na bazie gotowanego białego ryżu i różnego rodzaju kleiki ryżowe działają bardzo łagodząco na podrażnione jelita i przynoszą ulgę w bolesnych skurczach oraz uporczywych biegunkach. Warto więc spożywać:
- gotowany ryż z tartym jabłkiem,
- ryż z warzywami takimi jak marchew, pietruszka, czy cukinia,
- kleiki ryżowe z bananami lub przetartymi owocami leśnymi.
5. Jelito drażliwe – napoje garbnikowe
Nasze samopoczucie powinny poprawić:
- mocna gorzka herbata,
- gorzkie kakao na wodzie,
- niewielkie ilości czerwonego wytrawnego wina,
- napar z suszonych czarnych jagód.
6. Chude mięsa i ryby
Lekkostrawne białkowe produkty zwierzęce takie jak:
- drób,
- chuda wołowina,
- chuda cielęcina,
- królik,
- szczupak,
- lin,
- sandacz,
- dorsz,
- morszczuk.
Pamiętajmy, że najlepiej będziemy się czuć po spożyciu dań ciepłych gotowanych na parze lub grillowanych. Unikajmy smażenia i przygotowywania potraw w głębokim tłuszczu.
Niezwykle istotne jest również dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości płynów. Jest to szczególnie ważne w czasie biegunek, aby nie dopuścić do niebezpiecznego dla zdrowia odwodnienia. Pamiętajmy więc o piciu nawet 2-3 litrów wody na dobę. Najlepiej, jeśli będzie to woda lekko ciepła. Korzystne są również napary ziołowe na przykład z rumianku, mięty, czy suszonych czarnych jagód.
Jelito drażliwe – psychoterapia w leczeniu zespołu
Badania wskazują na ogromny udział czynników psychologicznych zarówno w powstawaniu, jak i samym przebiegu choroby, dlatego szczególnie ważne jest wsparcie psychologiczne osób borykających się z jelitem drażliwym.
Badania dowiodły, że pojawienie się choroby, lub znaczne zaostrzenie się jej objawów ma często ścisły związek z ciężkimi przeżyciami takimi jak śmierć bliskiej osoby, rozpad małżeństwa, czy utrata pracy. Napięcia psychiczne, lęki, depresja i niepokój mogą znacznie nasilać zaburzenia motoryki jelit. Statystyki pokazują, że ryzyko wystąpienia zespołu jelita drażliwego jest znacznie wyższe u osób, które prowadzą bardzo stresujący tryb życia i nie potrafią radzić sobie z rozładowywaniem negatywnych emocji.
Objawy towarzyszące tej chorobie układu pokarmowego są niekiedy niezwykle dokuczliwe i mocno utrudniają chorym codzienne funkcjonowanie. To również przyczynia się do pogorszenia ich stanu psychicznego. Pojawia się wyczerpanie fizyczne i emocjonalne, brak motywacji do stosowania diety i brak wiary w poprawę stanu zdrowia. Niestety często prowadzi to do depresji, dlatego nie powinniśmy lekceważyć wagi pomocy psychologicznej w leczeniu zespołu jelita drażliwego.
Nasilenie objawów
U wielu pacjentów długotrwałe dolegliwości budzą również poważne obawy w stosunku do swojego stanu zdrowia. Pojawia się silny lęk przed poważnymi powikłaniami lub następstwami choroby. Jest on nieuzasadniony, ponieważ zespół jelita drażliwego nie wiąże się z reguły z żadnymi poważnymi komplikacjami. Czasem jednak pacjentowi ciężko w to uwierzyć, bo odczuwane przez niego dolegliwości bywają mocno nasilone i występują długotrwale. Konieczne jest więc wsparcie ze strony bliskich oraz pomoc specjalisty psychologa, który pomoże uporać się ze stanami lękowymi.
Leczenie zespołu jelita drażliwego trwa miesiącami, a nawet latami. Jego podstawą jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych i nauczenie się jak najlepszego radzenia sobie ze stresem. Warto więc na stałe korzystać z pomocy doświadczonego dietetyka, także zainteresować się różnymi technikami wyciszania umysłu i walki ze stresem takimi jak medytacja lub ćwiczenia oddechowe. Pomocna może okazać się również umiarkowana aktywność fizyczna na przykład joga, pływanie, czy nordic walking.
Obraz silviarita z Pixabay
Obraz Steve Buissinne z Pixabay