Insulina to bardzo ważny hormon. Metabolizm węglowodanów jest zależny od insuliny i pełni ona w nim zasadniczą rolę. To ona wraz z glukagonem odpowiedzialna jest za homeostazę gospodarki cukrowej organizmu. To insulina i glukagon utrzymuje w optymalnym zakresie cukier w naszej krwi. Po co nam ten hormon i jak działa? Przekonajmy się dlaczego insulina to specjalistka, który gromadzi tłuszcz.
Co to jest insulina i do czego jest na potrzebna?
Insulina jest anabolicznym hormonem peptydowym, który działa ogólnoustrojowo, a odgrywa zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Insulina jest produkowana przez trzustkę w tzw. komórkach beta wysp trzustki, a głównym bodźcem jej wytwarzania jest obecność cukru w krwi człowieka. Hormon ten został odkryty w 1922 roku i od tamtej pory jest powiązany z szeroko pojętymi problemami z gospodarką cukrową i metabolizmem węglowodanów. Odkrycie stanowiło przełom w walce z cukrzycą. Przed odkryciem insuliny cukrzyca była chorobą śmiertelną, a stała się dzięki temu chorobą przewlekłą.
Insulina pełni w organizmie bardzo ważną funkcję. To dzięki niech pozyskujemy energię z pokarmów i składników pokarmowych. Zależności w organizmie nie są proste – nasz organizm pozyskuje energię z rozłożonych przez żołądek i jelita pokarmów, a celem insuliny jest przyswojenie jej właśnie z rozłożonych cukrów. Gdyby nie było insuliny, w naszej krwi poziom glukozy mógłby stać się niebezpieczny (co dzieje się przy cukrzycy) i prowadziłby do tragicznych skutków.
Zaburzenia z gospodarką insulinową powodują problemy z glukozą we krwi co prowadzi do cukrzycy typu 2 – insulinooporności. Cukrzyca typu 1 jest inną chorobą – niemożliwością produkcji insuliny przez trzustkę, co skutkuje również wysokim poziomem cukru we krwi.
Jak działa insulina?
Głównym zadanie insuliny jest „wpuszczanie” cukru do komórek i tkanek z krwiobiegu. Dzieje się to w wyniku pojawienia się glukozy we krwi, głównie glukozy po posiłkowej. Insulina jest wytwarzana w odpowiedzi na podniesienie się poziomu cukru – zbyt wysoki cukier we krwi jest toksyczny. Każde spożycie węglowodanów (białek i tłuszcze też, ale w mniejszym stopniu) podnosi poziom cukru we krwi. W odpowiedzi produkowana jest insulina, która wtacza cukier do komórek. Przy obecnym stylu życia i przy diecie zachodniej, w której cukier jest ukryty w większości produktów przetworzonych spożycie węglowodanów przekracza indywidualne zapotrzebowanie większości z nas. Przeciętny człowiek, spożywa 5 posiłków w ciągu dnia i każdy zawiera węglowodany, które podnoszą cukier we krwi. W końcu organizm staje się oporny na insulinę ponieważ komórki nie mogą przyjąć już więcej glukozy. Organizm wchodzi w stan insulinooporności, która nie leczona prowadzi do cukrzycy.
Dlaczego hormon ten jest odpowiedzialny za gromadzenie tłuszczu? Nadmiar cukru i insuliny powoduje, że cukier nie wchłonięty do komórek jako energia, zostaje zgromadzony na później w formie tłuszczu. Stąd stwierdzenie, że insulina to hormon odpowiedzialny za gromadzenie tłuszczu. Cały ten proces gromadzenia tłuszczu na inne czasy to zaszłość prehistoryczna. Wynika to z przeszłości jako człowieka, kiedy jeszcze ludzie nie hodowali roślin, a uprawy i rolnictwo nie było znane. Aby zdobyć jedzenie człowiek musiał polować. Zdarzało się że nie jadł przez kilka dni, mógł wtedy wykorzystywać zgromadzony wcześniej tłuszcz do pozyskiwania z niego energii.
Wysoki poziom insuliny, który jest wynikiem podniesionego stężenia cukru we krwi jest odpowiedzialny za gromadzenie się tkanki tłuszczowej w organizmie. Hormonem, który działa odwrotnie do insuliny jest glukagon. Powoduje uwalnianie tłuszczu z komórek tłuszczowych w celu spalenia go na energię. Aby zwiększyć aktywność glukagonu warto ograniczyć znacznie spożywanie węglowodanów i obniżyć podaż kaloryczną diety.
Zaburzenia działania insuliny
Wspomniany wcześniej niezdrowy tryb życia większości obecnego społeczeństwa wraz ze źle zbilansowaną dietą, w której przeważają węglowodany jest główną przyczyną powstawania zaburzeń z cukrem. Jeżeli taki stan trwa długo (latami) organizm zaczyna się bronić wchodząc w stan insulinooporności (nietolerancji insuliny, upośledzenia wrażliwości na insulinę). Wysoki poziom insuliny jest pośrednio przyczyną cukrzycy. Jak wspomnieliśmy też wcześniej istotną rolę w metabolizmie węglowodanów odgrywa nie tylko insulina. Drugim bardzo ważnym hormonem jest glukagon. Zaraz po posiłku trzustka produkuje insulinę, która obniża glikemię. Gdy człowiek staje się głodny, produkcja glukagonu zostaje zwiększona. To powoduje utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Gdy ten proces nie działa, np. poprzez stan insulinooporności, organizm może znaleźć się w hiperglikemii (ma podniesiony poziom cukry ponad normę). Zarówno hiperglikemia jak i hipoglikemia (obniżenie poziomu glukozy poniżej wartości prawidłowych) są stanami niebezpiecznymi. Niedobór i nadmiar insuliny będą niekorzystne dla naszego ciała w dłuższym okresie.
Niedobór insuliny powstaje w cukrzycy typu 1. Przy cukrzycy typu 1 organizm nie jest w stanie produkować własnej insuliny. Leczenie cukrzycy typu 1 polega na dostarczaniu insuliny z zewnątrz, celem wyrównania poziomów glukozy. Przy cukrzycy typu 1 można mieć też problemy z mała ilością glukozy we krwi w wyniku podania dużej dawki insuliny, która obniży znacząco stężenie. Dlatego tak ważne przy cukrzycy typu 1 jest ciągłe (częste) monitorowanie krwi i zawartości cukru. Ponad wszystko warto zadbać o zdrową relację z jedzeniem, a głównie z węglowodanami.
Obraz HeungSoon z Pixabay
Obraz Seksak Kerdkanno z Pixabay