W ostatnich kilku latach coraz częściej mówi się o insulinooporności w kontekście cukrzycy. Problem jest wciąż narastający, wzrasta liczba osób z rozpoznaną insulinoopornością jak i tych u których to zaburzenie przekształca się w cukrzycę typu II – nazywaną współczesną epidemią niezakaźną. Insulinooporność jest zaburzeniem homeostazy (równowagi w organizmie) glukozy. Polega na zmniejszeniu się wrażliwości komórek, mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby oraz innych tkanek organizmu na insulinę przez co uodparniają się one na ten hormon. Oporność na insulinę wraz z otyłością i nasilonym stanem zapalnym organizmu odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju zespołu metabolicznego.
Krótko o insulinie
Insulina jest hormonem niezbędnym do życia i bierze czynny udział w metabolizmie cukrów. Wytwarzana jest w trzustce przez tak zwane komórki beta wysp trzustkowych. Do najważniejszej roli insuliny należy zmniejszanie poziomu glukozy w krwi, zwiększanie wychwytu cukru przez mięśnie i komórki (jest kluczem który otwiera glukozie drogę do wnętrza komórki). Problem powstaje, gdy komórki stają się niewrażliwe na działanie insuliny – powstaje wtedy insulinooporność. Każdy chory może mieć inny poziom insulinooporności – zależy to od wielu czynników.
Przyczyny insulinooporności
Przyczyny powstawania tego schorzenia można podzielić na dwa uwarunkowania, są to uwarunkowania genetyczne, gdy np. organizm produkuję insulinę (hormon) o niepoprawnej budowie i uwarunkowania środowiskowe. Najważniejsze to zespół metaboliczny, czyli głównie otyłość (najczęściej otyłość brzuszna) i niska aktywność fizyczna. Innymi uwarunkowaniami są lipodystrofia, zespół wielotorbielowatych jajników, nadmiar kortyzolu, zespół Cushinga.
Jednak do największych czynników, które wpływają w obecnych czasach na powstawiania insulinooporność to zła dieta i brak aktywności fizycznej. Najczęściej zmagają się z nią osoby z nadwagą i otyłością. W sytuacji gdy cierpimy na insulinooporność (komórki są niewrażliwe na insulinę i nie przyjmują glukozy z krwi). Nasz organizm nie potrafi we właściwy sposób spożytkować glukozy z krwi, przez co dochodzi do wyższego wyrzutu insuliny, która utrzymuje się dłużej w organizmie. We krwi osoby chorej na stale obserwuje się wyższe poziomu insuliny i glukozy.
Objawy insulinooporności
Insulinooporność może rozwijać się przez dłuższy czas i nie dawać żadnych widocznych objawów pomimo tego że wewnątrz organizmu tworzą się stany zapalne. Część tych objawów bardzo łatwo zbagatelizować i zlekceważyć. Do najczęstszych można zaliczyć:
- podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu,
- nadciśnienie tętnicze,
- zmienne nastroje, z przewagą stanów depresyjnych,
- wzrost masy ciała i tkanki tłuszczowej (najczęściej w okolicach brzucha),
- problemy skórne, dłuższe kojenie się ran,
- większy apetyt, brak uczucia najedzenia po posiłku, ciągły głód,
- ciągłe zmęczenie, senność, brak energii,
- podwyższony poziom glukozy we krwi.
Schorzenie może przebiegać w sposób utajniony i nierozpoznany. Ujawnić się może w późniejszym stadium w różny sposób. Insulinooporność powoduje początkowo wydzielanie większej ilość insuliny przez trzustkę, aby utrzymać bezpieczny poziom cukru we krwi. Utrzymujący się dłużej taki stan prowadzi do hiperglikemii i wzrostu oporności komórek na insulinę.
Insulinooporność – choroby
Nieleczona insulinooporność jest bardzo niebezpieczna. Najczęściej jest stanem przedcukrzycowym i prowadzi do rozwoju cukrzycy typu II. Jeżeli insulinooporności towarzyszy nadwaga, wysokie ciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol i trójglicerydy jak również wysoki poziom cukru na czczo mówimy o tak zwanych zespole metabolicznym. Należy pamiętać, że występowanie większości tych czynników znacząco zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu II, miażdżycy i powikłań naczyniowych. Utrzymujący się wysoki poziom cukru we krwi przez wiele lat, prowadzi do wystąpienia wielu powikłań:
- cukrzycy typu II,
- chorób układu krążenia,
- retinopatii – chorób siatkówki oka,
- chorób układu nerwowego (neuropatia),
- nefropatii – chorób nerek,
- chorób zębów (paradontoza),
- stopy cukrzycowej,
- udaru mózgu.
Insulinooporność – leczenie
Na insulinooporność nie ma leku, lecz można i trzeba z nią walczyć. Prowadzi do nieodwracalnych zmian w organizmie. Im wcześniej zostanie zdiagnozowana i rozpoznana i im wcześniej rozpoczęta walką z nią tym łatwiej ją pokonać. Podstawowym warunkiem to zmiana stylu życia, zmiana diety, ograniczenie węglowodanów, wprowadzenie produktów o niskim indeksie glikemicznym. Ważne oczywiście jest też wprowadzenie regularnych aktywności fizycznych. W trakcie wysiłku mięśnie pracując pobierają i spalają glukozę przez co zmniejsza się ich oporność. Aktywność oczywiście trzeba dopasować do swoich możliwości.
W przypadku diety warto skonsultować się z dietetykiem, który pomoże w ułożeniu diety i zmodyfikuje nasz codzienny jadłospis, bowiem dieta jest najważniejszym sposobem walki z tym schorzeniem. Gdy podejrzewasz lub widzisz u siebie objawy insulinooporności skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym. W przypadku konsultacji, lekarz może na wstępnym etapie w celu obniżenia poziomu glukozy we krwi przepisać np. metforminę.
Zdrowy tryb życia, zmiana diety i aktywność fizyczna jest najskuteczniejszą profilaktyka powikłań insulinooporności i cukrzycy, niemniej ważna jest konsultacja z dietetykiem i lekarzem. Nie można ignorować pierwszych sygnałów ostrzegawczych, ponieważ leczenie i profilaktyka we wczesnym stadium może oszczędzić nam zdrowie i życie.
Obraz Michal Jarmoluk z Pixabay
Obraz (Joenomias) Menno de Jong z Pixabay